تعاریف شیمی عمومی و دبیرستان Composition، Matter، Substance

تعاریف مهم از چند واژه و اصطلاحات تخصصی شیمی عمومی و دبیرستان شامل مفاهیم ماده، ترکیب، عنصر و جسم در ادامه از جم شیمی مطالعه نمایید. این مفاهیم مهم شیمی Composition، Matter، Substance، Element، Compound بیشتر اوقات در ترجمه و کتاب های شیمی به یک مفهوم ترجمه شده است.

تعاریف چند واژه و اصلاح تخصصی شیمی

Matter: به معنای ماده است و تعریف ساده آن هر چیزی که دارای جرم باشد.

Composition: به معنای ترکیب است و تعریف دقیقی ندارد. اما در اغلب کتاب های شیمی، اشاره به «عنصرهای سازنده» یا «اجزای سازنده» یک ماده دارد. مثلاً می توانیم بگوئیم «ترکیب» روغن زیتون خالص! و از آنجا که روغن زیتون یک فرمول شیمیایی مشخص و ثابتی ندارد. پس منظور «اجزای سازنده» روغن زیتون است. (روغن زیتون شامل انواعی از اسیدهای چرب سیر شده و سیر نشده و همچنین برخی ترکیب های معدنی و.. است.) یا می گوئیم «ترکیب درصد» عنصر کربن در متانول چقدر است. که منظور مقدار عنصر کربن در صدگرم متانول است. یا می گوئیم ترکیب این شامپو چیست؟ که منظورمان مواد اصلی تشکیل دهنده یک شامپو است. که شامل پاک کننده، خوشبو کننده، سفید کننده و… است.

Substance: به معنای جسم، ترکیب، ماده و… است. در برخی منابع شیمی (فارسی) آن را «جسم» در نظر گرفته اند تا از دیگر معادل های گمراه کننده متمایز شود. از آنجا که این اصطلاح یکی از کاربردی ترین اصطلاحات شیمی است بهتر است برای آن معادل مناسبی پیدا کنیم و یا حداقل تا پیدا شدن یک معادل مناسب، از اصطلاح «جسم» با تعاریف زیر استفاده کنیم. «جسم»، شکل خالص و مشخص ماده است. شکلی از ماده که دارای «ترکیب ثابت»، معین و خواص مشخص باشد. مانند: نمک، الکل، آب، نقره، جیوه، اکسیژن، هلیم و…

Element: به معنای عنصر است و تعریف آن مطابق نظر آیوپاک به دو صورت زیر است. گونه ای اتمی که همه اتم های آن دارای عدد اتمی یکسان هستند. (تعریف شماره 1). «جسم» شیمیایی خالصی که از اتم هایی با عدد اتمی یکسان تشکیل شده است. (تعریف شماره 2)

گاهی اوقات به تعریف شماره 2، «جسم ابتدایی» گفته می شود تا از تعریف شماره 1 متمایز شود اما اغلب اوقات از اصطلاح «عنصر شیمیایی» برای هر دو تعریف استفاده می شود. در سطح دبیرستان و شیمی عمومی می توانیم عنصر را به صورت زیر تعریف کنیم. «جسمی» که با روش های شیمیایی نمی توان آن را به «جسم» ساده تری تبدیل کرد.

Compound: به معنای ترکیب، ماده و… است اما ترکیبی که حداقل دو جزء دارد. در کتاب های قدیمی تر (فارسی)، به عنوان ماده مرکب تعریف می شد. و تعریف آن «جسمی» متشکل از دو یا چند عنصر که بطور شیمیایی و با نسبت معین و ثابت به یکدیگر متصل شده اند. مثلاً آب، نمک خوراکی، آلومینیم سولفات و…

«عنصر» (element) و «ماده مرکب» (compound) همیشه به شکل «جسم خالص» در نظر گرفته می شوند. Pure substance = جسم خالص. در کتاب های فارسی، اغلب بجای هر دو اصطلاح substance و compound از اصطلاح عمومی تری، مانند «ترکیب» (یا «ماده») استفاده می شود و همین باعث اشتباهات و تداخلات معنایی و مفهومی متعددی شده است.