ترکیبات کوئوردیناسیون
Al ۳++ ۶ H2O <—> [Al(H2O)6]+3
یون آلومینیوم، کاتیون فلزی با ظرفیت پر نشده است و نقش اسید لوئیس را ایفا میکند. آب، جفت الکترون تنها دارد و آنیون است؛ بنابراین نقش باز لوئیس را دارد.
اسید لوئیس، همواره الکترونهای باز لوئیس را که تمایل دارد الکترونهای خود را بدهد، میپذیرد.
یک مورد جالب و مهم دیگر که نظریهی اسید و باز لوئیس میتواند توضیح دهد، ترکیب حاصل از واکنش آمونیاک با Zn+2 است:
به طور مشابه، یون روی، اسید لوئیس و NH3 باز لوئیس است. حال توجه کنید که این موردی است که نظریهی اسید و باز برونستد – لوری نمیتواند توضیح دهد چگونه این واکنش بدون اینکه شامل یونهای +H و –OH باشد، اتفاق میافتد. بنابراین، نظریهی اسید و باز لوئیس به ما اجازه میدهد تا تشکیل دیگر گونههای مواد و یونهای کمپلکس را توجیه کنیم که شامل یونهای هیدرونیوم (+H) و هیدروکسید (–OH) نباشند.
نبود +H و –OH در بسیاری از یونهای کمپلکس میتواند درک این مطلب را که کدام نوع از مواد، اسید و کدام نوع، باز هستند را سخت تر کند.
آمفوتریسم یا دوخصلتی بودن مواد:
اسیدها و بازها دو دستهی متمایز از مواد هستند اما موادی نیز وجود دارند که میتوانند هم اسید و هم باز باشند. آب نیز چنین خصلتی دارد. این خاصیت آب، باعث آمفوتر بودن مولکول آن میشود؛ آب میتواند با دادن پروتون خود به یک مادهی بازی، خاصیت اسیدی داشته باشد و با این از دست دادن +H ، به اسید مزدوج خود (–OH) تبدیل شود. از طرفی دیگر، آب میتواند با پذیرفتن یک پروتون از یک اسید، نقش بازی داشته باشد و باز مزدوج خودش (+H3O ) باشد.
آب نقش بازی دارد |
H2O + HCl –> Cl– + H3O+ |
آب نقش اسیدی دارد |
H2O + NH3 –> NH4+ + OH– |
باید توجه داشته باشید که درجهی عملکرد یک مولکول به عنوان آمفوتر، بستگی به محیط قرار گرفتن مولکول دارد. یعنی آب در محیط اسیدی، نمیتواند در نقش اسید باشد و در محیط بازی نمیتواند در نقش باز باشد. بنابراین محیطی که مولکول در آن قرار دارد، بر خواص مولکول تأثیر میگذارد. مولکولهای دیگری نیز مانند آب، هم دارای خاصیت اسیدی و هم بازی هستند؛ مانند:
Al(OH)3 + 3H+ –> Al3+ + ۳H2O نقش باز دارد:Al(OH)3
Al(OH)3 + OH– –> Al(OH)4- نقش اسید دارد: Al(OH)3