مقالات متفرقه شیمی

ترکیبات کوئوردیناسیون

ترکیبات کوئوردیناسیون
یون‌های کمپلکس، یون‌های چند اتمی هستند که از یک اتم فلزی واقع در مرکز ترکیب و چند یون کوچک‌تر متصل در اطراف اتم مرکزیکه لیگاند نامیده می شوند، تشکیل شده اند. نظریه‌ی برونستد- لوری نمی‌تواند چنین واکنشی را آن‌طور که نظریه‌ی اسید و باز لوئیس پیش‌بینی می‌کند، توضیح دهد. باز لوئیس اغلب لیگاند یک ترکیب کوئوردیناسیون است و در این ترکیب، فلز به صورت اسید لوئیس رفتار می‌کند، مانند:

Al ۳++ ۶ H2O <—> [Al(H2O)6]+3

complex2 آشنایی با ترکیبات کوئوردیناسیون

یون آلومینیوم، کاتیون فلزی با ظرفیت پر نشده است و نقش اسید لوئیس را ایفا می‌کند. آب، جفت الکترون تنها دارد و آنیون است؛ بنابراین نقش باز لوئیس را دارد.

اسید لوئیس، همواره الکترون‌های باز لوئیس را که تمایل دارد الکترون‌های خود را بدهد، می‌پذیرد.

complex3 آشنایی با ترکیبات کوئوردیناسیون

یک مورد جالب و مهم دیگر که نظریه‌ی اسید و باز لوئیس می‌تواند توضیح دهد، ترکیب حاصل از واکنش آمونیاک با Zn+2 است:

Zn2+ + 4NH3 <–> [Zn(NH3)4]4+

به طور مشابه، یون روی، اسید لوئیس و NH3 باز لوئیس است. حال توجه کنید که این موردی است که نظریه‌ی اسید و باز برونستد – لوری نمی‌تواند توضیح دهد چگونه این واکنش بدون این‌که شامل یون‌های +H  و OH  باشد، اتفاق می‌افتد. بنابراین، نظریه‌ی اسید و باز لوئیس به ما اجازه می‌دهد تا تشکیل دیگر گونه‌های مواد و یون‌های کمپلکس را توجیه کنیم که شامل یون‌های هیدرونیوم (+H) و هیدروکسید (OH) نباشند.

نبود +H و OH در بسیاری از یون‌های کمپلکس می‌تواند درک این مطلب را که کدام نوع از مواد، اسید و کدام نوع، باز هستند را سخت تر کند.

آمفوتریسم یا دوخصلتی بودن مواد:

اسیدها و بازها دو دسته‌ی متمایز از مواد هستند اما موادی نیز وجود دارند که می‌توانند هم اسید و هم باز باشند. آب نیز چنین خصلتی دارد. این خاصیت آب، باعث آمفوتر بودن مولکول آن می‌شود؛ آب می‌تواند با دادن پروتون خود به یک ماده‌ی بازی، خاصیت اسیدی داشته باشد و با این از دست دادن +H ، به اسید مزدوج خود  (OH) تبدیل شود. از طرفی دیگر، آب می‌تواند با پذیرفتن یک پروتون از یک اسید، نقش بازی داشته باشد و باز مزدوج خودش (+H3O ) باشد.

آب نقش بازی دارد

 H2O + HCl  –>  Cl + H3O+

آب نقش اسیدی دارد

 H2O + NH3  –>  NH4+ + OH

complex4 آشنایی با ترکیبات کوئوردیناسیون

باید توجه داشته باشید که درجه‌ی عملکرد یک مولکول به عنوان آمفوتر، بستگی به محیط قرار گرفتن مولکول دارد. یعنی آب در محیط اسیدی، نمی‌تواند در نقش اسید باشد و در محیط بازی نمی‌تواند در نقش باز باشد. بنابراین محیطی که مولکول در آن قرار دارد، بر خواص مولکول تأثیر می‌گذارد. مولکول‌های دیگری نیز مانند آب، هم دارای خاصیت اسیدی و هم بازی هستند؛ مانند:

Al(OH)3 + 3H+ –> Al3+ + ۳H2O              نقش باز دارد:Al(OH)3

Al(OH)3 + OH –> Al(OH)4-                نقش اسید دارد: Al(OH)3

توجه داشته باشید که خواص آمفوتری Al(OH)3 بستگی به محیط قرار گرفتن این مولکول دارد.
منبع : تبیان

4.9/5 - (128 امتیاز)
به کانال بزرگ تلگرام جم شیمی بپیوندید

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا