عوامل موثر بر زوایه پیوندی

عوامل مختلفی بر زاویه پیوندی ترکیبات و مولکول ها در شیمی تاثیر می گذارد که به طور کلی می توان آن ها را در 6 شش دسته کلی طبقه بندی کرد که در ادامه از جم شیمی به بررسی عوامل موثر بر زاویه پیوندی می پردازیم .

عوامل موثر بر زاویه پیوندی

• آرایش هندسی الکترون ها پیرامون اتم مرکزی
• تعداد جفت الکترون های آزاد
• وجود پیوندهای دوگانه و سه گانه
• هیبریداسیون اتم مرکزی
• اختلاف الکترونگاتیوی اتم های پیوندی
• طول پیوند

با توجه به این که پیوندهای میان اتم ها از همپوشانی اوربیتال های خالص یا هیبریدی تشکیل می شوند، و این اوربیتال ها در راستاها و جهت های مشخصی که با یک دیگر زاویه معینی تشکیل می دهند قرار دارند، پس بین جهت های پیوندهایی که از همپوشانی آن ها تشکیل می شود، نیز زوایای معین و مشخصی وجود خواهد داشت که اصطلاحاً زوایای پیوندی نامیده می شوند. عوامل گوناگونی در تغییر زوایای پیوندی دخالت دارند که در این جا به شرح برخی از مهم ترین آن ها می پردازیم.

1- الکترون های ناپیوندی اتم مرکزی:  وجود الکترون های ناپیوندی بر روی اتم مرکزی در یک ترکیب به علت دافعه ای که بر الکترون های پیوندی اعمال می کند، موجب کاهش اندازه زاویه بین پیوندها می شود. این مطلب با مقایسه زاویه پیوندی در مولکول NO2 و یون های N  و  N به خوبی روشن است.

2- الکترونگاتیوی اتم مرکزی: هرچه الکترونگاتیوی اتم مرکزی در ترکیب های مشابه بیشتر باشد، از یک طرف بار جزیی روی اتم هایی که با آن پیوند دارند بیش تر می شود و دافعه الکتروستاتیکی بین آن ها افزایش می یابد، و در نتیجه موجب دورتر شدن آن ها و زیاد شدن اندازه زاویه پیوند آن ها می شود. از طرف دیگر الکترون های ناپیوندی از هسته اتم مرکزی فاصله بیش تری گرفته و میزان دافعه بین آن ها بر روی الکترون های پیوندی کاهش می یابد. در نتیجه جفت الکترون های پیوندی از یک دیگر فاصله بیش تری می گیرند. به عبارت دیگر، زاویه پیوندی بیشتر می شود. این مطلب با مقایسه زاویه های پیوندی AsH3 , PH3 , NH3و SbH3 که در جدول زیر آمده است روشن می شود.