آموزش شیمی ۱ سال اول متوسطه بخش سوم

تعریف مول

به تعداد ۱۰۲۳×۶/۰۲۲اتم یک ول گفته می شود . جرم یک مول را یک اتم گرم می گویند و آن را برحسب گرم بیان می کنند .واحد مول برای ذره های دیگر هم بکار می رود . در واقع یک مول از هر ذره (اتم ، مولکول یا یون ) به تعداد ۱۰۲۳×۶/۰۲۲ از آن ذره است . با توجه به جرم اتمی عناصر می توان جرم مولی یا مولکول گرم یک ماده را حساب کرد مثلاً جرم مولکولی Co2 مساوی است با مجموع جرم اتمی کربن و دو مولکول اکسیژن :

گرم بر مول ۴۴ = (۱۶×۲) + ۱۲= مولکول گرم Co2

جرم اتمی اکسیژن جرم اتمی کربن

عنصرهای شیمیایی و جدول تناوبی

عنصرها را بر اساس شباهت ها و تفاوت های خواص آنها به دو دسته ی فلزها و نافلزها طبقه بند ی می کنند . تعداد اندکی ا زعنصرها حواصی بین خواص فلزها و نافلزها دارند که به این عنصرها شبه فلز می گویند . مندلیف دانشمند روسی عناصر را با توجه به خواص آنها در یک جدول طبقه بندی کرد . این جدول هنوز هم مورد استفاده است . ستون های عمودی جدول شامل عناصری است که خواص مشابه دارند ، آن ها را گروه یا خانواده ی عناصر ها می نامند . مندلیف توانست برخی ویژگی های مهم یک عنصر را از روی خواص اصلی خانواده ای که در آن قرار دارد پیشگویی کند . برای مثال بعضی ا زخواص یک عنصر را می توان با میانگین گرفتن از خواص دو عنصر بالا و پائین آن عنصر تخمین زد . عناصری که در یک خانواده قرار دارند ترکیبات مشابهی را پدید می آورند . مثلاً اکسیژن و گوگرد در ترکیب با کربن تولید Co2 و So2 می کنند .

بسیاری از خواص عنصرها به تعداد الکترون ها در اتم های آن ها و چگونگی آرایش این الکترون ها در اطراف هسته ی اتم بستگی دارد . هرچی یک ماده سریعتر وارد یک واکنش شیمیایی معین شود می گوئیم واکنش پذیری آن ماده بیشتر است .

زباله های شهری و راه های دفع آن

بخش عمده ای از زباله های شهری مانند پسماند مواد غذایی و کاغد ، زیست تخریب پذیرند ، یعنی این مواد پس از مدفون شدن در خاک ، در غیاب هوا ، به وسیله ی موجودات ذره بینی به مواد ساده تری تجزیه می شوند . از تجزیه ی مواد زیست تخریب پذیر ، زیست گاز (بیوگاز) تولید می شود که به طور عمده متان ، کربن و دی اکسید است. از سوزاندن زیست گاز می توان برای تولید انرژی و نیروی برق استفاده کرد . متان و کربن دی اکسید هر دو گاز گلخانه ای هستند اما اثر متان ۲۵ برابر کربن دی اکسید است . پس بهتر است به جای متان موجود در زیست گاز ، محصول احتراق آن یعنی کربن دی اکسید وارد هوا کره شود . یکی از راه های دفع زباله های شهری سوزاندن آن است و انرژی حاصل از آن برای تولید برق مصرف می شود .

چگونه می توان عمر منابع تجدید ناپذیر را طولانی کرد ؟

۱- بازنگری در مصرف

۲- کاهش میزان مصرف

۳- باز به کاربردی مواد

۴- بازگرداندن مواد برای باز فرآوری آنها

زباله های جامد

عمده زباله های جامد در یک کشور پیشرفته صنعتی عبارتند از :

۱- کاغذ و مقوا که یک منبع تجدید پذیر وزیست تخریب پذیر است .

۲- مواد پلاستیکی که از نفت بدست می آیند و تجدید ناپذیرند و زیست تخریب شدنشان بسیار کند است .

۳- شیشه و آلومینیوم که تجدید ناپذیرند .

۴- پسماند مواد غذایی

۵- چوب و فلز

و دیگر زباله های جامد که از این مجموعه کاغذ و مقوا و مواد پلاستیکی وشیشه و آلومینیم قابل بازگردانی اند .

زباله های پلاستیکی و بازگردانی آنها

زباله های پلاستیکی ۷% جرمی و ۳۰% حجمی زباله های جامد را تشکیل می دهند که این مواد یا زیست تخریب پذیر نیستند یا تخریب آنها بسیار آهسته است . بازگردانی زباله های پلاستیکی از نظر حفظ محیط زیست اهمیت زیادی دارد و این عمل باعث افزایش طول عمر ذخایر نفتی که تجدید ناپذیرند می شود . از پلاستیک های بازیافت شده در ساختمان سازی ، صنایع بسته بندی ، ساخت ظروف لاستیکی ، نیمکت پارک ها ، میز و صندلی و … استفاده می شود .

زباله های کاغذی و بازگردانی آنها

کاغذ و مقوا از زباله های قابل بازگردانی اند . از آنجا که برای تولید هر تن کاغذ حدود ۱۷ درخت تنومند لازم است و ۲۵ سال طول می کشد که یک نهال رشد کند و درخت بزرگی بشود و ساختن کاغذ انرژی زیادی لازم دارد . بازگردانی کاغذ به صرفه است . در فرآیند بازگردانی کاغذهای باطله را در آب گرم به صورت خمیر در می آورند و پس از سفید کردن خمیر کاغذ ، از آن برای تهیه کاغذ استفاده می شود

راه های دیگر افزایش عمر منابع طبیعی

یکی ا زمهمترین این راهها جایگزینی است . امروزه در برخی کشورها با توجه به افزایش مصرف ، برای بازگردانی و هم چنین یافتن جایگزین مناسب برای بعضی از کاربردهای موادی که از منابع تجدید ناپذیر بدست می آیند بالاخره روزی تمام می شوند بنابراین برای حفظ این منابع سعی که از بازگردانی و پیداکردن جایگزین مناسب استفاده کنند . پس امروزه از رشته های نوری به جای کابل های مسی در شبکه های ارتباطی استفاده می شود.(جایگزینی )