مقالات شیمی دبیرستان
پله پله تا مدال طلای شیمی
پله پله تا مدال طلای شیمی تصمیم گرفتهای در المپیاد شیمی شرکت کنی؟ آمادگی شرکت در یک مسابقه جهانی را داری؟ میتوانی سختیهای مسیر را تحمل کنی؟ به هوش خود اطمینان داری؟ آدم سخت کوشی هستی؟ به شیمی و مطالعه ی خواص مواد علاقه داری؟
اگر جواب هر یک از سوالات بالا منفی است، سریعتر این صفحه را ببند و به دنبال راه دیگری برای موفقیت باش! اما در صورتی که عزم خود را برای یک موفقیت بزرگ جزم کرده ای برای آشنایی با مسیر حتما به «ادامه مطلب» بروید.
پله نخست :
در ابتدا شما باید با المپیاد شیمی و مراحلی که در پیش رو دارید آشنا شوید:
تاریخچه المپیاد شیمی در ایران و جهان
با توجه به نتایج بدست آمده تا کنون، در صورتی که شما یکی از مدال داران المپیاد شیمی در ایران باشید، در دنیا نیز رتبه ی بسیار خوبی را کسب خواهید نمود. قبل از اینکه مطالعه را آغاز کنید به چند نکته توجه نمایید:
برنامه ریزی دو یا سه نفره بازدهی بالایی دارد و بهتر است با یکی از دوستان خود (که او هم خود قدم در این راه گذاشته است و نه به اجبار شما) قرار بگذارید که از این به بعد منابع مطالعاتی مشترکی داشته باشید و مفاهیم را برای یکدیگر توضیح دهید. یک روش بسیار مفید این است که به نوبت تدریس داشته باشید. یعنی اگر قرار است مبحث مایعات و جامدها را یاد بگیرید، روز اول شما نیروهای بین مولکولی را تدریس کنید و روز دوم دوستتان مبحث پیوند هیدروژنی را به شما یاد بدهد. البته هر دوی شما قبلا این مباحث را مطالعه کردهاید و این کلاسهای خصوصی جهت آشنایی با نظرات و ایده های جدید دربارهی این مبحث میباشد.
سعی کنید زیاد کتاب نخرید، بلکه زیاد کتاب بخوانید! خرید بیش از حد کتاب باعث میشود شما آنها را به خوبی مطالعه نکنید. اگر حتی یک کتاب دارید، از آن به بهترین وجه استفاده کنید.
روش مطالعه برای قدم گذاشتن در راه:
در اولین قدم شما باید کتاب شیمی عمومی مورتیمر (جلد اول) و کتابهای شیمی سه سالهی دبیرستان را تهیه کنید.
اشتباه نکنید! حالا که فرصت زیادی دارید بهتر است مطالعه را از کتاب شیمی عمومی شروع کنید. کتابهای درسی به خاطر خلاصه نویسی و کاهش مطالب در بسیاری از مواقع گنگ و نامفهوم هستند و به تنهایی از عهده ی فهمیدن مطالب آنها بر نمی آیید. اما کتاب شیمی عمومی مورتیمر سالها است که در اکثر کالجها و دانشگاههای معتبر دنیا تدریس میشود و اشکالات آن برطرف شده و به راحتی قابل فهم است.
بهتر است به همان ترتیبی که در کتاب آمده است مطالعه را انجام دهید (نه به ترتیب کتابهای درسی) در ادامه بخشهایی را که در آزمون المپیاد شیمی ایران از آنها سوال مطرح میشود می بینید:
فصل اول : مقدمه
فصل دوم : نظریه ی اتمی
فصل سوم : استوکیومتری بخش I (فرمولهای شیمیایی)
فصل چهارم : استوکیومتری بخش II (معادلههای شیمیایی)
فصل پنجم : شیمی گرمایی
فصل ششم : ساختار الکترونی اتمها
فصل هفتم : خواص اتمها و پیوند یونی
فصل هشتم : پیوند کووالانسی
فصل نهم : شکل هندسی مولکول ، اوربیتال مولکولی (بخشهای ۱ تا ۳)
فصل دهم : گازها (بخشهای ۱ ، ۲ ، ۳ ، ۵ ، ۶ ، ۹ ، ۱۰)
فصل یازدهم : مایعات و جامدات (بخشهای ۱ تا ۱۳)
فصل دوازدهم : محلولها
در تابستان سال اول دبیرستان به دوم سعی کنید یک بار مطالب بالا را مرور کنید و ۲۰ درصد تمرینهای آخر فصل کتاب مورتیمر را بررسی و حل نمایید.
ممکن است شما موضوعی را به خوبی متوجه نشوید و نتوانید این موضوع را از کسی یاد بگیرید، یا اینکه به تنهایی مطالعه میکنید و به شخص آگاهی دسترسی ندارید! در برخورد با چنین مشکلی به سراغ کتابهای موضوعی بروید. کتابهای کم حجمی که فقط به بیان یک موضوع می پردازند (مانند کتابهای انتشارات فاطمی یا کتابهای الفبای المپیاد انتشارات دانشپژوهان جوان) میتوانند بسیار مفید باشند.
توجه : امسال فقط برای یادگیری مفاهیم میباشد و اصلا و به هیچ وجه سراغ کتابهای تست و نکته نروید!
پله دوم :
اگر شما این مراحل را گذرانده باشید و بر تمام مفاهیم پایه در شیمی عمومی مسلط شده باشید، میتوانید به مرحلهی بعد بروید. حتی اگر یک ماه به المپیاد مرحله اول باقی مانده است و شما هنوز این مراحل را به خوبی سپری نکرده اید، به هیچ وجه مطلب را ادامه ندهید!
در این مرحله از آمادگی برای المپیاد شیمی روزانه به ۳ تا ۴ ساعت در روزهای عادی و ۵ تا ۶ ساعت در روزهای تعطیل نیاز دارید. پس از یادگیری مباحث کلی، تمرین و نکته یابی بهترین روش برای تثبیت آموختههای شما میباشد. کتابهای مختلفی در بازار موجود است که سوالات تستی و تشریحی فراوانی در آنها به چشم میخورد اما شما که فرصت مطالعه و تمرین همهی آنها را ندارید! باید به دور از هیاهوی تبلیغات موسسات مختلف بهترین و مفیدترینها را انتخاب کنید. برای این کار چند توصیه و راهنمایی وجود دارد که برای المپیادیها، کنکوریها و امتحان نهایی ها مفید است:
گول تبلیغات را نخورید! ممکن است برخی از کتابهای لاغر و ارزان خیلی مفیدتر از کتابهای چاق و گران باشند. اگر کتاب انتشارات X که هیچ تبلیغی نمیکند توسط معلم یا دوستان به شما توصیه شد، حتما هزار برابر مفیدتر از کتاب انتشارات Y است که صبح تا شب در تلویزیون و تابلوهای تبلیغاتی داد و هوار میکند.
تعداد خیلی زیادی از کتابها دارای یک مطلب هستند! مثلا تمام ناشرین سوالات کنکور را طبقه بندی کردهاند و پاسخ دادهاند یا به تازگی همه به سوی سوالات مرحله اول المپیادهای علمی حمله کردهاند. در هنگام خرید دقت کنید و نظر دوستانتان را که از این کتاب استفاده کرده اند بپرسید و اگر یکی از این کتابها را تهیه کردید، به سراغ بقیه نروید که وقتتان تلف نشود.
زیاد کتاب نخرید، زیاد کتاب بخوانید. خرید کتابهای زیاد باعث میشود بین آنها سردرگم شوید و در آخر هیچ یک را به درستی مطالعه نکنید.
در زیر برخی از کتابهای مفیدی را که مطالعه کرده ام یا از محتوای آنها اطلاع دارم، به ترتیب اولویت معرفی میکنم که میتواند در مباحث ذکر شده به شما کمک کند. اگر دوستان شما از کتابهای دیگری استفاده کرده اند و راضی بوده اند، فرصت را از دست ندهید و به سراغ آنها بروید:
المپیادهای شیمی ایران (مرحله ۱و۲) / انتشارات دانش پژوهان جوان / بهترین کتاب برای آمادگی
الفبای المپیاد شیمی / انتشارات دانش پژوهان جوان / به صورت موضوعی در ۵ جلد
المپیادهای شیمی کانادا / انتشارات دانش پژوهان جوان / کسب آمادگی برای شرکت در مرحله اول و دوم
المپیادهای شیمی آمریکا / انتشارات دانش پژوهان جوان / آمادگی برای شرکت در هر دو مرحله
شیمی در سپهر المپیاد / قلم چی / تنوع سوال و تمرینهای فراوان برای کسب سرعت و دقت
کتاب شیمی (۳) / انتشارات مبتکران / حسام امینی / آموزش و آزمون مباحث شیمی ۳
کتابهای شیمی ۲ و ۳ / انتشارات مبتکران / مهندس بهمن بازرگانی / برای دستیابی به سرعت بالا
در پاسخ به سوالات و تست زنی این نکات را فراموش نکنید:
– تمام سوالات یک مبحث را به ترتیب پاسخ ندهید! امروز به سوالات مضرب ۵ و فردا به سوالات مضرب ۴ پاسخ دهید و تعدادی از سوالات را برای بعد نگه دارید. پس از پاسخ به ۱۰۰ سوال از هر مبحث، تمام سوالات برای شما تکراری میشود و نیازی به فکر کردن ندارند. اما اگر چند هفته بعد به سراغ همین مبحث بیایید ممکن است نکات جدیدی را کشف کنید.
– اگر قصد پاسخگویی به سوالات چند مبحث مختلف را دارید، ذهن خود را غافلگیر کنید! ۱۰ تا ۱۰ تا از قسمتهای مختلف پرسشها را انتخاب کرده و به صورت درهم پاسخ دهید.
– به هیچ وجه در طول حل سوالات به کتاب یا جزوه مراجعه نکنید و به مغز خودتان فشار بیاورید. خواندن راه حل از روی کتاب، کمترین ماندگاری را در مغز دارد.
– پس از حل سوالات، بلافاصله آنها را تصحیح نکنید. یک استراحت کوتاه (حدود ۱۵ دقیقه) ذهن شما را آمادهی کسب اطلاعات میکند، به سراغ پاسخها بروید و بعد از تصحیح و نمره دهی به رفع اشکال بپردازید. رفع اشکال یعنی:
o مطالعه ی پاسخ تشریحی تمام سوالات (آنها که درست یا غلط پاسخ داده اید) از روی کتاب
o مباحثه ی دوستانه درباره ی سوالاتی که اشتباه پاسخ داده اید و فهمیدن موضوع یا نکاتی که پیرامون آن وجود دارد، برای اینکه بعدا دچار چنین مشکلی نشوید.
o علامت گذاری سوالاتی که اشتباه پاسخ داده اید در کتاب. در یک هفته ی آینده حتما باید دوباره آنها را حل کنید.
– برای افزایش دقت و سرعت و کمتر شدن اشتباه محاسباتی به صورت زیر عمل کنید:
o اکیدا توصیه میکنم تمام راه حل خود را به صورت کتبی بنویسید. این کار علاوه بر اینکه دقت شما را افزایش میدهد، باعث افزایش سرعت شما نیز میشود. زیرا در راه حلهای ذهنی شما مسیر خاصی را در ذهن دنبال نمیکنید و وقت خود را از دست میدهید.
o کنار سوالاتی که در جواب آنها شک دارید با مداد علامت بزنید و به سرعت از آنها عبور کنید.
o پس از اتمام پاسخ دهی به تمام سوالات، راه حلهایی را که نوشته اید میتوانید بررسی کنید و به مرور بپردازید. مرور در این مرحله نیازمند آن است که قبلا راه حل را نوشته باشید و گرنه ذهنیات شما که فرار کرده و رفته است!
o بهتر است از همین الآن با تاثیر زمان خود را بسنجید. هر تست شیمی حدود ۱ دقیقه وقت نیاز دارد. البته تستهای مباحث شیمی ۲ را در زمان کمتر (۴۰ ثانیه) میتوان پاسخ داد و تستهای شیمی ۳ به زمان بیشتری (حدود ۹۰ ثانیه) نیاز دارند.
توجه : بهتر است کمتر به سراغ کتابهای پیشرفته بروید (یا اصلا نروید) چون دانستن مطالب اضافی هیچ فایده ای در آزمون ندارد و در این مرحله باعث از دست رفتن زمان میشود. بوده اند کسانی که شیمیفیزیک و شیمی آلی دانشگاهی را خورده بودند، اما در مرحله ی اول المپیاد شیمی قبول نشده اند.
پله سوم :
به زمان آزمون المپیاد شیمی نزدیک میشوید. شما باید هر دوی این پله ها (پله اول / پله دوم) را در سالهای قبل گذرانده باشید و تقریبا هیچ اشکال مفهومی برایتان باقی نمانده باشد. اگر برنامه ی پیشنهادی را برای امسال خود این مطلب را تا آخر مطاله کنید.
در تابستان ورود به سال سوم و سال تحصیلی شما باید برای دو آزمون مرحله ی اول و دوم آماده شوید و همچنین نیمنگاهی به مفاهیم دورهی تابستانه المپیاد شیمی داشته باشید.
زمان بندی هر یک از این مراحل به عهدهی خود شما است، اما از این مطالب غافل نشوید:
کتابهایی که دارای مسایل تشریحی و مفهومی مشکلی هستند، فقط و فقط برای مرحله ی دوم میتوانند مفید باشند، قبل از مرحله ی اول زمان زیادی را برای آنها صرف نکنید. در زیر چند نمونه از این کتابها آورده شده است:
چگونه مسایل شیمی را حل کنید؟
المپیادهای شیمی کانادا (پرسشهای تشریحی)
ویژه نامه المپیاد شیمی استرالیا
این مطلب را در آغاز آورده ام چون اشتباه بسیاری از دانش آموزان المپیادی در همین موضوع است. آنها مطالب سخت و مشکل را فرامی گیرند اما از سرعت و دقتی که برای قبولی در دو مرحله ی اول لازم است غافل میشوند. بنابراین با دانشی نزدیک به دکترای شیمی، از راه یابی به دوره ی تابستانه محروم میمانند!
کم کم به یادگیری مطالب کمی پیشرفته تر هم بپردازید. دو موضوع وجود دارد که سطح سوالات آنها به طور واضح و روشن نیست و بهتر است به طور کامل فرا گرفته شود. این دو موضوع عبارتند از:
اسیدها ، بازها و pH : برای یادگیری این موضوع به فصل سوم کتاب شیمی پیش دانشگاهی یا فصل ۱۶ کتاب شیمی عمومی مورتیمر (فصل اول جلد دوم) مراجعه کنید. مسایل مفید این بخش در تستهای کنکور بسیار به چشم میخورد. اقلا ۳۰ سوال دربارهی این بخش پاسخ دهید تا نمونه های مسایل مختلف را دیده باشید.
شیمی آلی: در چند سال گذشته و با حذف مقدار بسیار زیادی از مفاهیم شیمی آلی از کتابهای درسی، این موضوع به مشکلی اساسی برای دانش آموزان المپیادی و کنکوری تبدیل شده است. کتابهای مرجع فراوانی در مورد شیمی آلی وجود دارد که اکثر آنها به طور کامل و در سطوح مهندسی به بیان موضوع میپردازند. اما در زیر چند مرجع مهم و معتبر معرفی میشود:
کتاب شیمی پیش دانشگاهی نظان جدید چاپ قدیم! (این کتاب حدود سالهای ۷۹ تا ۸۱ تدریس میشده است) بهترین منبعی که ساده و قابل فهم است و نیازی به معلم ندارد.
کتاب شیمی آلی موریسون و بوید جلد اول بخشهای مربوط به آلکان، آلکن و آلکین
کتاب شیمی آلی دکتر سیدی انتشارات فاطمی
شیمی فیزیک، شیمی تجزیه و شیمی معدنی از دیگر موضوعاتی هستند که در کتابهای دبیرستان با مفاهیم اولیه آنها آشنا میشوید و در دوره ی تابستانه تدریس میشوند. راه بسیار جالبی برای یادگیری این دروس وجود دارد. شما به یک دانشجوی سال دوم یا سوم رشتهی شیمی محض یا کاربردی مراجعه میکنید (به لطف دانشگاه آزاد در تمام شهرها این دانشجویان وجود دارند) و بهترین و ساده ترین منبع در دسترس را از او میگیرید که همان جزوه ی دانشگاهی است! پس از مطالعه و یکی دو بار رفع اشکال شما به مفاهیم این دروس مسلط شده اید که برای شروع دوره ی تابستانه کافی میباشد. دقت کنید که قبل از اعلام نتایج مرحله اول اصلا سراغ این موضوع نروید.
اگر قبلا تعداد قابل توجهی تست را پاسخ داده اید (حدود ۳۰۰ تست برای هر بخش کتاب درسی) از این به بعد وقت کمتری برای جواب دادن به تستهای موضوعی تلف کنید و بیشتر به دنبال المپیادهای آزمایشی بگردید. این المپیادها را میتوانید از مدرسه یا اداره های آموزش و پرورشی که در سالهای قبل دوره ی آمادگی المپیاد شیمی داشتهاند بگیرید. در اینجا نیز المپیادهای آزمایشی تالیفی مدیران سایت قرار داده میشود. در پاسخ دهی به المپیادهای آزمایشی حتما عامل زمان را در نظر بگیرید چون همان طور که حتما شنیدهاید که از آزمون سال ۸۷ زمان المپیاد شیمی به طرز وحشتناکی کاهش پیدا کرد و این آزمون شبیه مسابقه ی دو ماراتن در ۳ دقیقه شده است!!!
منبع : irysc
لینک کوتاه مطلب
برای کپی کلیک کنید
