آموزش شیمی 2
نامگذاري تركيبات معدني
نامگذاري تركيبات معدني
نامگذاری ترکیبهای دوتائی : ترکیبهای دوتائی موادی هستند که تنها از دو نوع عنصر تشکیل شده اند.
نامگذاری ترکیبهای دوتائی اکسیژن دار
از ترکیب عنصرها با اکسیژن ترکیب دوتائی به نام اکسید تولید می شود.
اکسیدهای فلزی : برای نامگذاری اکسیدهای فلزی، اول نام فلز و سپس کلمه اکسید را می آورند. برای نوشتن فرمول آنها نیز ابتدا از سمت چپ نماد شیمیائی فلز، سپس عنصر اکسیژن را نوشته و ظرفیت فلز را به اکسیژن و ظرفیت اکسیژن را به فلز می دهند.
آلومینیم اکسید Al2O3
اگر ظرفیتها قابل ساده شدن باشند آنها را ساده می کنند.
منگنز(IV) اکسید Mn2O4 MnO2
هرگاه از ترکیب فلزی با اکسیژن دو نوع اکسید تولید شود ( فلز بیش دو نوع کاتیون داشته باشد ) برای نامگذاری و متمایز نمودن این گونه ترکیبها بعد از نام فلز، ظرفیت فلز را با عدد رومی داخل پرانتز می نویسند.
آهن ( II ) اکسید FeO آهن ( III ) اکسید Fe2O3
روش دیگری نیز برای نامیدن این گونه اکسیدها وجود دارد. نام فلز ( یا ریشه فلز ) را به لاتین گفته و برای ظرفیت کوچک پسوند ( او ) و برای ظرفیت بزرگ پسوند ( یک ) می افزایند.
فرو اکسید FeO فریک اکسید Fe2O3اکسیدهای نافلزی : برای نامگذاری اکسیدهای نافلزی، قبل از نام نافلز تعداد آن و قبل از کلمه اکسید نیز تعداد آن با پیشوند لاتین مشخص می شود.
گوگرد تری اکسید SO3 گوگرد دی اکسید SO2
نکته : اگر تعداد نافلز یا اکسیژن یک بود استفاده از مونو الزامی نیست.
نکته : در اکسیدهای نمکی، اکسیدهای که از ترکیب دو اکسید یک فلز ( با ظرفیت کوچک و بزرگ ) بدست می آیند، روش نامگذاری استفاده از پیشوندهای لاتین است.
تری آهن تتراکسید Fe3O4 ( FeO , Fe2O3 ) تری سرب تتراکسید Pb3O4 PbO , PbO2 ) )
پراکسیدها : اکسیدهای گروه اول و دوم جدول تناوبی با اکسیژن خالص به پراکسید تبدیل می شوند.
سدیم پراکسید Na2O2 باریم پراکسید BaO2
فرمول کلی پراکسیدهای گروه اول جدول تناوبی به صورت M2O2 و گروه دوم جدول تناوبی به صورت MO2 می باشد.
اکسیدهای که در فرمول شیمیائی آنها دو اتم اکسیژن وجود دارد و فلز در آن چهار ظرفیتی است، دی اکسید نامیده می شوند. ( با پراکسید اشتباه نشوند )
منگنز(IV) اکسید یا منگنز دی اکسید MnO2 سرب(IV ) اکسید یا سرب دی اکسید PbO2
ترکیبهای دوتائی هیدروژن دار
هیدروژن می تواند با فلزها و نافلزها ترکیب شده و تولید ترکیب دوتائی کند. از ترکیب هیدروژن با فلزها موادی به نام هیدرید تولید می شود. برای نامیدن این مواد ابتدا نام فلز و سپس کلمه هیدرید را می آورند.
سدیم هیدرید NaH کلسیم هیدرید CaH2
برای نامگذاری ترکیب هیدروژن با نافلزها ابتدا کلمه هیدروژن و سپس نام آنیونی نافلز ( نافلز با پسوند ید ) نوشته می شود.
هیدروژن کلرید HCl هیدروژن فسفید PH3
در برخی ترکیبهای دوتائی هیدروژن با نافلز ، نام قدیمی متداول است.
متان CH4 آمونیاک NH3 آب H2O
ترکیبهای دوتائی بدون اکسیژن و هیدروژن
این سری از ترکیبهای دوتائی از ترکیب فلز و نافلز و یا از ترکیب دو نافلز با هم به وجود می آیند. برای نوشتن فرمول شیمیائی و نامگذاری این ترکیبها به صورت زیر عمل می کنیم.
ترکیب فلز و نافلز : در فرمول نویسی در سمت چپ نماد فلز و در سمت راست نماد نافلز را می نویسیم و برای نامگذاری ابتدا نام فلز و سپس نام آنیونی نافلز را می نویسیم.
سدیم کلرید NaCl منیزیم نیترید Mg3N2 سدیم فسفید Na3P
هر گاه فلز از دو نوع ظرفیت استفاده کند، پس از نوشتن نام فلز ظرفیت آن را با اعداد رومی مشخص می کنیم.
کروم(II) کلرید CrCl2 کروم(III) کلرید CrcL3
ترکیب دو نافلز : در ترکیب دو نافلز با یکدیگر برای نوشتن فرمول شیمیائی ترکیب نافلز الکترونگاتیوتر در سمت چپ نوشته می شود و برای نامگذاری ابتدا تعداد و نام نافلز الکترونگاتیوتر و سپس تعداد و نام آنیونی نافلز دیگر نوشته می شود.
فسفر تری کلرید PCl5 ید پنتا فلوئورید IF7 گوگرد تتراکسید SF4
نکته : هر گاه اتم نافلز در سمت راست فرمول شیمیائی قرار گیرد نام آنیونی آن نوشته می شود. ( نام یا ریشه نافلز با پسوند ” ید ”
از ترکیب عنصرها با اکسیژن ترکیب دوتائی به نام اکسید تولید می شود.
اکسیدهای فلزی : برای نامگذاری اکسیدهای فلزی، اول نام فلز و سپس کلمه اکسید را می آورند. برای نوشتن فرمول آنها نیز ابتدا از سمت چپ نماد شیمیائی فلز، سپس عنصر اکسیژن را نوشته و ظرفیت فلز را به اکسیژن و ظرفیت اکسیژن را به فلز می دهند.
آلومینیم اکسید Al2O3
اگر ظرفیتها قابل ساده شدن باشند آنها را ساده می کنند.
منگنز(IV) اکسید Mn2O4 MnO2
هرگاه از ترکیب فلزی با اکسیژن دو نوع اکسید تولید شود ( فلز بیش دو نوع کاتیون داشته باشد ) برای نامگذاری و متمایز نمودن این گونه ترکیبها بعد از نام فلز، ظرفیت فلز را با عدد رومی داخل پرانتز می نویسند.
آهن ( II ) اکسید FeO آهن ( III ) اکسید Fe2O3
روش دیگری نیز برای نامیدن این گونه اکسیدها وجود دارد. نام فلز ( یا ریشه فلز ) را به لاتین گفته و برای ظرفیت کوچک پسوند ( او ) و برای ظرفیت بزرگ پسوند ( یک ) می افزایند.
فرو اکسید FeO فریک اکسید Fe2O3اکسیدهای نافلزی : برای نامگذاری اکسیدهای نافلزی، قبل از نام نافلز تعداد آن و قبل از کلمه اکسید نیز تعداد آن با پیشوند لاتین مشخص می شود.
گوگرد تری اکسید SO3 گوگرد دی اکسید SO2
نکته : اگر تعداد نافلز یا اکسیژن یک بود استفاده از مونو الزامی نیست.
نکته : در اکسیدهای نمکی، اکسیدهای که از ترکیب دو اکسید یک فلز ( با ظرفیت کوچک و بزرگ ) بدست می آیند، روش نامگذاری استفاده از پیشوندهای لاتین است.
تری آهن تتراکسید Fe3O4 ( FeO , Fe2O3 ) تری سرب تتراکسید Pb3O4 PbO , PbO2 ) )
پراکسیدها : اکسیدهای گروه اول و دوم جدول تناوبی با اکسیژن خالص به پراکسید تبدیل می شوند.
سدیم پراکسید Na2O2 باریم پراکسید BaO2
فرمول کلی پراکسیدهای گروه اول جدول تناوبی به صورت M2O2 و گروه دوم جدول تناوبی به صورت MO2 می باشد.
اکسیدهای که در فرمول شیمیائی آنها دو اتم اکسیژن وجود دارد و فلز در آن چهار ظرفیتی است، دی اکسید نامیده می شوند. ( با پراکسید اشتباه نشوند )
منگنز(IV) اکسید یا منگنز دی اکسید MnO2 سرب(IV ) اکسید یا سرب دی اکسید PbO2
ترکیبهای دوتائی هیدروژن دار
هیدروژن می تواند با فلزها و نافلزها ترکیب شده و تولید ترکیب دوتائی کند. از ترکیب هیدروژن با فلزها موادی به نام هیدرید تولید می شود. برای نامیدن این مواد ابتدا نام فلز و سپس کلمه هیدرید را می آورند.
سدیم هیدرید NaH کلسیم هیدرید CaH2
برای نامگذاری ترکیب هیدروژن با نافلزها ابتدا کلمه هیدروژن و سپس نام آنیونی نافلز ( نافلز با پسوند ید ) نوشته می شود.
هیدروژن کلرید HCl هیدروژن فسفید PH3
در برخی ترکیبهای دوتائی هیدروژن با نافلز ، نام قدیمی متداول است.
متان CH4 آمونیاک NH3 آب H2O
ترکیبهای دوتائی بدون اکسیژن و هیدروژن
این سری از ترکیبهای دوتائی از ترکیب فلز و نافلز و یا از ترکیب دو نافلز با هم به وجود می آیند. برای نوشتن فرمول شیمیائی و نامگذاری این ترکیبها به صورت زیر عمل می کنیم.
ترکیب فلز و نافلز : در فرمول نویسی در سمت چپ نماد فلز و در سمت راست نماد نافلز را می نویسیم و برای نامگذاری ابتدا نام فلز و سپس نام آنیونی نافلز را می نویسیم.
سدیم کلرید NaCl منیزیم نیترید Mg3N2 سدیم فسفید Na3P
هر گاه فلز از دو نوع ظرفیت استفاده کند، پس از نوشتن نام فلز ظرفیت آن را با اعداد رومی مشخص می کنیم.
کروم(II) کلرید CrCl2 کروم(III) کلرید CrcL3
ترکیب دو نافلز : در ترکیب دو نافلز با یکدیگر برای نوشتن فرمول شیمیائی ترکیب نافلز الکترونگاتیوتر در سمت چپ نوشته می شود و برای نامگذاری ابتدا تعداد و نام نافلز الکترونگاتیوتر و سپس تعداد و نام آنیونی نافلز دیگر نوشته می شود.
فسفر تری کلرید PCl5 ید پنتا فلوئورید IF7 گوگرد تتراکسید SF4
نکته : هر گاه اتم نافلز در سمت راست فرمول شیمیائی قرار گیرد نام آنیونی آن نوشته می شود. ( نام یا ریشه نافلز با پسوند ” ید ”
لینک کوتاه مطلب
برای کپی کلیک کنید