عوارض خطرناك شيميايي در جنگ بر روي انسان
عوارض خطرناك شيميايي در جنگ بر روي انسان
فسژن
فسژن (Phosgene COCl2) غير از زماني که در هواي سرد قرار مي‌گيرد، در ساير مواقع ، يک گاز بيرنگ است. در غلظتهاي کم ، بوي نسبتا شيرين شبيه يونجه تازه چيده شده دارد که ناخوشايند نيست، ولي در غلظتهاي بالا ، بوي مشمئز کننده دارد. بخار آن سه برابر سنگين‌تر از هواست. وقتي در آب حل شود، به سرعت به دي‌اکسيد کربن و کلريد هيدروژن تجزيه مي‌شود. در هواي مرطوب اين امر با سرعت کمتري صورت مي‌گيرد.
کاربرد فسژن به عنوان يک ماده شيميايي جنگي
چون فسژن ، تحت فشار به آساني به صورت مايع در مي‌آيد، مي‌تواند به راحتي براي تشکيل سريع غلظتهاي کشنده گاز سنگين بر روي مناطق سريع بکار برده شود، بدون آن که نيازي به سلاحهاي سنگين باشد. ميزان سميت آن ، در مقايسه با گازهاي عصبي کمتر است. چون اثرات پوستي ندارد، ماسکهاي تنفسي ، حفاظت کاملي در مقابل اثرات آن تامين مي‌نمايد.
سيانيد هيدروژن
سيانيد هيدروژن (HCN) همانند فسژن يکي از محصولات تجارتي است که به فراواني در دسترس است.
کاربرد به عنوان يک ماده شيميايي جنگي
جذابيت سيانيد هيدروژن به عنوان يک ماده جنگي ، ناشي از سرعت بسيار زياد اثرات سمي آن است، مشروط به اينکه بتوان آن را در غلظتهاي عملياتي زياد پخش نمود. اين ماده نيز همانند فسژن به علت پايين بودن سميت ، انتخاب خوبي براي حمله بر روي هدفهاي بزرگ غير نظامي نيست. ماسکهاي تنفسي عملا حفاظت کاملي را در مقابل آن تامين مي‌نمايد.
کلريد سيانوژن (ClCN)
اين ماده نيز مانند سيانيد هيدروژن يکي از فراورده‌هاي تجارتي در دسترس است و به عنوان ضد عفوني کننده کاربرد دارد. استنشاق مقدار کافي از اين گاز با يک تاثير سمي شبيه سيانيد هيدروژن ، به سرعت موجب مرگ مي‌گردد. برخلاف سيانيد هيدروژن ، غلظتهاي کم بخار آن ، تحريک کننده قوي چشم و راههاي تنفسي است. در اثر رطوبت به آساني به سيانيد هيدروژن و اسيد کلريدريک تبديل مي‌شود.
کاربرد به عنوان ماده شيميايي جنگي
کاربرد کلريد سيانوژن شبيه سيانيد هيدروژن است و قدرت تبخير زيادي دارد.
گاز خردل
گاز خردل (S(CH2CH2Cl)2) به صورت مايع روغني بيرنگ يا زرد کهربايي با واکنش خنثي است. در غلظتهاي بالا ، بوي مشمئز کننده‌اي شبيه ترب کوهي ، پياز يا سير دارد که بيشتر به علت آلودگي با سولفيد اتيل و ساير توليدات جانبي سنتز آن است. از نظر شيميايي و فيزيکي ، يک ماده نسبتا پايدار است.
در آب به تدريج هيدروليز و به سرعت اکسيد شده ، توسط آهک کلردار به سولفوکسيد که ترکيبي است با سميت کمتر ، تبديل مي‌گردد. اين واکنشها تحت بعضي شرايط ، ممکن است ناقص باشند، بطوري که در يک حادثه مربوط به گاز خردل به سال 1950 در آلمان نشان داده شد، خاکي که به گاز خردل آلوده شده بود، با وجودي که کاملا به دفعات با آهک کلردار و آب مورد سم‌زدايي قرار گرفت، حتي تا دو هفته پس از آلودگي ، هنوز حاوي مقدار جزئي از گاز خردل بود.
كاربرد به عنوان ماده شيميايي جنگي
در جنگ شيميايي ، گاز خردل شايد بيشتر به عنوان ايجادکننده صدمات تماسي ديرپاي مصرف شود. براي اين منظور با پاشيدن مايع اسپري شده آن روي زمين ، مزارع و وسايل ، توليد آلودگي مي‌گردد. در هواي گرم ، مقدار معتنابهي از اسپري پاشيده شده ، تبخير مي‌گردد و چون بوي چنداني نداشته ، ضايعات پوستي و تاولها ، بعد از مدتي تاخير ظاهر مي‌گردند، شخص بدون آگاهي از مواجهه ، ممکن است يک دوز صدمه‌زا را جذب نمايد. تاثيرات پنهان‌کارانه آن ، جاذبه نظامي زيادي دارد. با اين حال ، صدمه حاد آن ، حتي در غلظتهاي بالا ، کمتر از ماده VX است. زيرا اثرات سمي ، خفيف‌تر و با تاخير بيشتري ظاهر مي‌گردد.
سارين
سارين (Sarin) به صورت خالص ، مايع بي‌رنگي است که در حرارتهاي عادي ، فرار بوده ، بخار بيرنگ و بي‌بويي متصاعد مي‌نمايد.
استفاده به عنوان سلاح شيميايي
در جنگ شيميايي ، سارين را مي‌توان براي ايجاد صدمات کوتاه مدت تنفسي بکار برد. در مناطق گرمسير ، سارين ، چنان فرار هست که غلظتهاي بخار شده کشنده به راحتي حاصل مي‌شود، ولي بطور کلي غلظتهاي قابل انتقال از راه هوا را مي‌توان با پاشيدن سارين به صورت آئروزول سريع‌التبخير ، افزايش داد. اين کار به آساني با قرار دادن يک چاشني انفجاري سنگين در اسلحه ميسر است.
هر مقدار سارين که به فوريت تبخير يا آئروزول نشود، به زودي رسوب نموده ، ايجاد صدمه تماسي بر روي زمين خواهد کرد و سپس با سرعتي که عمدتا تحت تاثير درجه حرارت زمين است، بخار مي‌گردد تا صدمات تنفسي را تشديد نمايد.
ماده VX
اين مواد ابتدا در سال 1955 به عنوان حشره‌کش تهيه شدند و از نوع حشره‌کش‌هاي نوع آميتون (Amiton-type) بودند. متون غير محرمانه ، حاوي اطلاعات کمي در مورد V-Agent ها مي‌باشند، ولي منطقي به نظر مي‌رسد که تصور شود خواص سم شناسي آنها از لحاظ کيفي به حشره‌کش‌هاي نوع آميتون شبيه است. ماده VX به عنوان سمي‌ترين و به مراتب قويتر از سم سارين تلقي شده است.
استفاده به عنوان سلاح شيميايي
در جنگ شيميايي ، VX مي‌تواند براي ايجاد صدمات تماسي ديرپا از طريق آلودگي زمين ، روئيدني‌ها و وسايل و يا براي توليد صدمات تنفسي کوتاه مدت بکار رود. براي ايجاد صدمات تنفسي مي‌بايستي به صورت يک آئروسل ريز بکار رود، زيرا فاقد قدرت تبخيري براي تامين يک غلظت بخار عملياتي کشنده است. اسپري درشت مايع براي آلوده‌سازي زمين يا حمله پوستي بسيار موثر است، ولي براي صدمات تنفسي لازم است که اسپري حاوي قطرات بسيار ريز باشد. آشغال زميني که بوسيله VX با تراکم 0.5 تا 5 ميلي‌گرم بر متر مکعب آلوده شده است، بدون لباس حفاظتي يا روشهاي آلودگي زدايي ، شديدا خطرناک است.
سموم بوتولين
سموم کلاستريديوم بوتولينيوم (Clostridium batulinum) ، عامل ايجاد کننده مسموميت غذايي بوتوليني (بوتوليسم) هستند. کشف باکتري (که يک ساپروفيت اسپورساز است) و خالص کردن پروتئين‌هاي نوروتولسکيک جدا شده ، فرآيندهاي سر راست و آساني هستند که توليد سموم را در مقياسي نسبتا زياد در آزمايشگاههاي ميکروب سازي امکان‌پذير مي‌سازند. توکسين‌ها يا سموم بوتولين ، پس از 5 تا 10 دقيقه جوشيدن از بين مي‌روند. آنها همچنين با فرمالدئيد ، سميتشان از بين رفته ، با آنتي توکسين خاص خود رسوب مي‌دهند. در آب راکد و سرد تا يک هفته پايدار مانده ، در غذا در صورتي‌که هوا نباشد، به مدت طولاني باقي مي‌ماند.
استفاده به عنوان سلاح شيميايي
سموم بوتوليني قبل از جنگ جهاني دوم به عنوان يکي از خطرناکترين سلاحهاي شيميايي مورد بحث عمومي بوده است. با وجود اثر سمي فوق‌العاده ، به علت ناپايداري شيمياي و فيزيکي واقعا مشخص نيست که به عنوان سلاح شيميايي تهيه شده باشد. اما اين اشکالات احتمالا مانع کار نيست و با ادامه تحقيق بر روي مساله پخش آن به صورت آئروسل يا از راه منابع آب عمومي مي‌تواند، اگر قبلا هم نبوده است، ممکن گردد.
مصون‌سازي جهت پيشگيري امکان‌پذير است، ولي اقدامات درماني تنها مي‌تواند در تعداد بسيار کمي از افراد مواجه ، بکار رود و اثر کمي بر روي مرگ و مير مورد انتظار خواهد داشت.
آنتروتوکسين‌هاي استافيلوکوکي
ماهيت ناتوان‌کنندگي حاد مسموميت غذايي استافيلوکوکي ، دليلي بر استفاده از آنتروکسين‌هاي استافيلوکوکي در جنگهاي شيميايي است. معلوم شده است که اثرات استفاده از آنها به شکل آئروسل بر حيوانات آزمايشگاهي در موسسات نظامي مربوط به جنگهاي شيمايي مطالعه شده است. آنتروتوکسين‌هاي استافيلوکوکي ، پروتئين‌هاي ساده‌اي هستند و مهم‌ترين نوعي که مورد مطالعه قرار گرفته ، توکسين نوع B است که داراي وزن مولکولي در حدود 35000 بوده و ماده‌اي پايدارتر از سموم بوتوليني است.
استفاده به عنوان سلاح شيميايي
چون آنتروتوکسين‌هاي استافيلوکوکي پايدارتر هستند، تصور مي‌شود که پخش موثر آنها به صورت آئروسل ، آسانتر از سموم بوتوليني مي‌باشد. بنابراين استفاده نظامي از آنها به اين شکل ، مشکلات فني غيرقابل‌حلي را ايجاد نمي‌نمايند. استفاده به صورت آئروسل يا آلوده کننده آب ، يقينا موجب مرگ در نسبت قابل توجهي از افراد خواهد شد.
