نکات مهم و کنکوری تشخیص پیوند داتیو در ترکیبات و فرمول های شیمی

پیوند داتیو یا کووالانسی کئوردینانسی هریک از دواتم شرکت کننده در  پیوند کووالانسی  یک الکترون به اشتراک می گذارند. و به طوری که نمی توان تشخیص داد که الکترون های پیوندی متعلق به کدام اتم بوده است .ولی یک نوع پیوند کووالانسی دیگروجود دارد٬که درآن یک اتم دوالکترون پیوندی ( دهنده الکترون ) راتامین می کند واتم دیگر که الکترون کم دارد (پذیرنده الکترون) این دوالکترون را می گیرد .این پیوندکووالانسی را داتیو ( کووالانس کئوردینانسی ) می نامند.

 هنگامی که گاز آمونیاک را باگاز هیدروژن کلرید مجاور هم قرار می دهیم این دو ماده باهم واکنش داده ومولکول NH4Cl را می سازند که این ترکیب از یون کلرید(  –Cl ) ویون آمونیوم  ( +NH4 ) تشکیل شده است .

نکات مهم در تشخیص پیوند داتیو در ترکیبات و فرمول های شیمی

•  گروه های داتیو دهنده جفت الکترون ناپیوندی ولی گروه های داتیو گیرنده اوربیتال خالی دارند
• اتمی که دارای الکترون های ظرفیت کمتری نسبت به حالت عادی است داتیو دهنده و اتمی که دارای الکترون ظرفیت بیشتری نسبت به حالت عادی است داتیو گیرنده محسوب میشود.
•  مثلا در یون سولفات، گوگرد مرکزی 5 الکترون روی خود دارد از ظرفیت خود یک الکترون کم دارد یعنی داتیو دهنده است.
•  گروه اول (فلزات قلیایی) پیوند کووالانسی تشکیل نم یدهند. همچنین عناصر گروه 14 (کربن و … ) اوربیتال خالی یا جفت الکترون ناپیوندی ندارند پس عنصرهای این گروه نباید در حالت معمولی پیوند داتیو بدهند
•  اگر اتم مرکزی متعلق به گروه های 15 (مثل نیتروژن)، 16 (مثل اکسیژن)، 17 (هالوژنها) و 18 (گازهای نجیب) بوده و بالاترین ظرفیت خود را در ترکیب داشته باشد، جفت الکترون ناپیوندی نداشته و پیوند داتیو نمیدهد.
• (بالاترین ظرفیت اتم هر عنصر برابر با شماره گروه آن است)
•  مثلا عنصر فسفر در گروه 15 (5 اصلی) قرار دارد پس بالاترین ظرفیت آن شماره گروه آن یعنی 5 می باشد.

دهنده های داتیو (دهنده جفت الکترون ناپیوندی):

•  مولکول هایی که اتم مرکزی آنها متعلق به گروههای 15 تا 18 باشند داتیو دهنده هستند ( به شرطی که اتم مرکزی بالاترین ظرفیت را نداشته باشد )
•  یون های منفی داتیو دهنده اند، چون به علت داشتن بار منفی جفت الکترون ناپیوندی در لایه بیرونی دارند مثل H2S، H2O، NH3، یون هیدرید و کلرید

 گیرنده های داتیو ( گیرنده جفت الکترون ناپیوندی):

•  مولکول هایی که اتم مرکزی آنها متعلق به گروه های 2 (فلزات قلیایی خاکی) و 13 (بور و آلومینیوم … ) باشد داتیو گیرنده هستند
•  یون های مثبت داتیو گیرنده اند چون با از دست دادن الکترون لایه آخر خود اوربیتال خالی پیدا میکنند مثل BeCl2، AlF3، و +H (اچ مثبت) داتیو گیرنده محسوب می شوند

مثال: بین مولکول NH3 و BF3 پیوند داتیو میتواند ایجاد شود چون در NH3 اتم مرکزی نیتروژن در گروه 15 و در BF3 اتم مرکزی در گروه 13 قرار دارند